Emerytura jest to świadczenie pieniężne, które przysługuje osobom po osiągnięciu odpowiedniego wieku (tzw. wieku emerytalnego) oraz po przepracowaniu odpowiedniej liczby lat. System emerytalny jest to mechanizm rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, dzięki którym osoby pracujące gromadzą kapitał, a osoby uprawnione, czyli emeryci, otrzymują świadczenia.
System emerytalny dzieli się na:
1. System kapitałowy
Zwany inaczej systemem w pełni opłacanym. W tym systemie oszczędności na wypłatę przyszłych świadczeń, czyli składek, gromadzone są na indywidualnych kontach w specjalnych funduszach emerytalnych, gdzie są inwestowane w bezpieczny sposób, zazwyczaj w długoterminowe obligacje. Zgromadzony kapitał i odsetki są wypłacane w formie świadczeń emerytalnych, po uzyskaniu odpowiedniego wieku (emerytalnego).
2. System repartycyjny
Zwany inaczej systemem nieopłaconym. W tym systemie emerytury są finansowane z bieżących składek płaconych przez pracowników. Ze względu na zmiany (np. starzenie się społeczeństw, niże i wyże demograficzne), nie ma gwarancji, czy zbierane składki, które stanowią część kosztów pracy, wystarczą na wypłaty wszystkich należnych świadczeń. Państwo może zaciągnąć dług lub obniżyć wysokość wypłacanych świadczeń, gdy wysokość wpłat do tego systemu jest mniejsza od łącznej kwoty wypłacanych emerytur.
Ubezpieczenia społeczne zostały stworzone m. in. z przezorności społecznej, aby zabezpieczyć niepewne jutro najemnych pracowników. „U samego zarania ustroju kapitalistycznego, który z taką bezwzględnością przeciwstawia sobie dwie klasy społeczne – klasę posiadaczy i klasę najemnych pracowników, a nawet już w okresie produkcji przedkapitalistycznej rodzi się idea zabezpieczenia bytu pracowników najemnych, tworzą się i powstają plany i urządzenia praktyczne, mające usuwać zło materialne najgroźniejszych stron życia pracownika najemnego: starości, niedołęstwa, choroby, braku pracy, wdowieństwa, sieroctwa itp." Osiągnięcie zamierzeń powyższych stało się możliwe dopiero wówczas, kiedy przezorność społeczną podyktowały współczesnemu państwu jego potrzeby. Ubezpieczenia społeczne, które zrodziły się z potrzeb zabezpieczenia losu szerokich mas, spotkały się z pokrewnymi tendencjami współczesnego państwa. Państwo nowożytne, w interesie swego autorytetu i militarnej potęgi zaczęło ubezpieczać pracowników najemnych. Interes własny najemnych pracowników i państwa jest najlepszą gwarancja istnienia i trwania systemu ubezpieczeń w przyszłości.