lis092007Problem emerytalny
Już w latach 70-tych XX w. okazało się, że w rozwiniętych krajach rodzi się coraz mniej dzieci, jednocześnie ludzie żyją coraz dłużej dzięki rozwiniętej medycynie, zdrowszej żywności i sporcie. Wiek emerytalny natomiast nie został podniesiony, a w niektórych krajach został nawet obniżony. Emeryci zaczęli żyć dłużej. Jednocześnie, z powodu spadku przyrostu naturalnego, coraz wolniej przybywało pracowników opłacających składki. Początkowo ratunkiem wydawało się podnoszenie składek. Do 1982 r. składka finansująca wszystkie ubezpieczenia społeczne (podatek socjalny) wynosiła w naszym kraju 15,5 proc. W 1998 roku było to już 45 proc. I nadal nie wystarczało. Nie tylko u nas tak się działo, w innych krajach było podobnie.
Zadłużenie systemu emerytalnego to są sumy, które system emerytalny zabiera płacącym składki pracownikom, a które powinny do nich wrócić jako emerytury. Osiąga ono gigantyczne rozmiary. Obliczono, że w niektórych krajach dług systemu emerytalnego kilkakrotnie przekracza PKB (Produkt Krajowy Brutto).
Zatem zadłużenie emerytalne przekracza często rozmiar długu publicznego. Taki dług staje się coraz większym ciężarem dla gospodarki, gdyż koszty jego obsługi ponosi budżet. To przydarzyło się między innymi Niemcom - konieczność borykania się z niespłacalnym, wynoszącym prawie 180 proc. PKB długiem emerytalnym dławi od lat niemiecką gospodarkę.
Nie można było już bardziej zwiększyć poziomu składek emerytalnych, gdyż są one wyliczane z naszych płac. Problemy dotknęły też systemów emerytalnych wzorowanych na systemie Beveridge'a. Podatki płacą przede wszystkim pracujący, zatem brytyjski system został dotknięty przez skutki wydłużonej długości życia i małej liczby rodzących się dzieci. System niemiecki mógł dobrze działać tylko wtedy, gdy pracujących przybywało w odpowiednio wysokim tempie. Spadek liczby urodzin groził jego upadkiem, tym groźniejszym, im dłużej będzie się odwlekać konieczne reformy.
lis062007Emerytura
Sokrates powiedział: „W zimie potrzebne jest ciepłe okrycie, w starości – brak zmartwień ”. Myśl ta już w dawnych czasach świadczyła o potrzebie spokojnego życia w podeszłym wieku. Dzisiaj mamy Fundusze Emerytalne.
Emerytura jest to świadczenie pieniężne, które przysługuje osobom po osiągnięciu odpowiedniego wieku (tzw. wieku emerytalnego) oraz po przepracowaniu odpowiedniej liczby lat. System emerytalny jest to mechanizm rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, dzięki którym osoby pracujące gromadzą kapitał, a osoby uprawnione, czyli emeryci, otrzymują świadczenia.
System emerytalny dzieli się na:
1. System kapitałowy
Zwany inaczej systemem w pełni opłacanym. W tym systemie oszczędności na wypłatę przyszłych świadczeń, czyli składek, gromadzone są na indywidualnych kontach w specjalnych funduszach emerytalnych, gdzie są inwestowane w bezpieczny sposób, zazwyczaj w długoterminowe obligacje. Zgromadzony kapitał i odsetki są wypłacane w formie świadczeń emerytalnych, po uzyskaniu odpowiedniego wieku (emerytalnego).
2. System repartycyjny
Zwany inaczej systemem nieopłaconym. W tym systemie emerytury są finansowane z bieżących składek płaconych przez pracowników. Ze względu na zmiany (np. starzenie się społeczeństw, niże i wyże demograficzne), nie ma gwarancji, czy zbierane składki, które stanowią część kosztów pracy, wystarczą na wypłaty wszystkich należnych świadczeń. Państwo może zaciągnąć dług lub obniżyć wysokość wypłacanych świadczeń, gdy wysokość wpłat do tego systemu jest mniejsza od łącznej kwoty wypłacanych emerytur.
Ubezpieczenia społeczne zostały stworzone m. in. z przezorności społecznej, aby zabezpieczyć niepewne jutro najemnych pracowników. „U samego zarania ustroju kapitalistycznego, który z taką bezwzględnością przeciwstawia sobie dwie klasy społeczne – klasę posiadaczy i klasę najemnych pracowników, a nawet już w okresie produkcji przedkapitalistycznej rodzi się idea zabezpieczenia bytu pracowników najemnych, tworzą się i powstają plany i urządzenia praktyczne, mające usuwać zło materialne najgroźniejszych stron życia pracownika najemnego: starości, niedołęstwa, choroby, braku pracy, wdowieństwa, sieroctwa itp." Osiągnięcie zamierzeń powyższych stało się możliwe dopiero wówczas, kiedy przezorność społeczną podyktowały współczesnemu państwu jego potrzeby. Ubezpieczenia społeczne, które zrodziły się z potrzeb zabezpieczenia losu szerokich mas, spotkały się z pokrewnymi tendencjami współczesnego państwa. Państwo nowożytne, w interesie swego autorytetu i militarnej potęgi zaczęło ubezpieczać pracowników najemnych. Interes własny najemnych pracowników i państwa jest najlepszą gwarancja istnienia i trwania systemu ubezpieczeń w przyszłości.